Qanın həyati
əhəmiyyətli funksiyaları və misilsiz xüsusiyyətləri
1. Nəqletməyə cavabdehlik
Orqanizmimizin ehtiyac duyduğu hər bir maddə
lazımi orqanlara qan vasitəsilə daşınır.
Qlü-koza, amin turşusu, vitamin, minerallar kimi
qidalar və ən əhəmiyyətlisi olan oksigen
bunlardan bəzi-ləridir. Bundan əlavə, qan
hüceyrə tullantılarını toplayan bir zibil qutusu
kimidir. Orqanizmdə olan təxminən 100 trilyon
hüceyrənin hər birinin gündəlik həyata keçirdiyi
proseslər nəticəsində bəzi tul-lantılar ortaya
çıxır. Orqanizm üçün zərərli olan karbondioksid
və sidik cövhəri kimi bu tullantı mad-dələrinin
hüceyrələrdən kənarlaşdırılaraq orqanizmdən
xaric edilməsi də qan vasitəsilə həyata
keçiri-lir. Qan artıq maddələri böyrəklərə
daşıyır və bu maddələr böyrəklərdə təmizlənir.
Hüceyrələrdə ya-ranan zəhərli karbondioksid qazı
da qan tərəfindən ağciyərlərə daşınır və burada
orqanizmdən xaric edilir.
Bütün bu prosesləri isə şüursuz qan hüceyrələri
həyata keçirir. Lakin bu hüceyrələr qanda
da-şınan tullantı maddələrini və faydalı
maddələri bir-birindən olduqca şüurlu və planlı
bir şəkildə ayır-mağı bacarır, hansının hara
çatdırılacağını çox yaxşı bilirlər. Məsələn,
onlar zəhərli qazları böyrəklərə və ya tullantı
maddələrini ağciyərlərə heç vaxt daşımazlar.
Həmçinin qidaya ehtiyacı olan bir orqana
tullantı maddələrini daşımazlar. Şübhəsiz ki,
belə bir səhv həmin insanın ölümünə səbəb ola
biləcək şəkildə ciddi bir xəta olardı. Qan
hüceyrələrinin öz funksiyalarını heç bir
çaşqınlıq, axsama və səhv olmadan, heç nəyi
qarışdırmadan olduqca şüurlu bir şəkildə yerinə
yetirməsi onlara nəzarət edən, tənzimləyən,
təşkil edən bir ağıl və şüurun da varlığını
göstərir. Bu, insanın özü deyil və ola da
bil-məz. Çünki insan bütün bu proseslərin heç
birindən xəbərdar olmadan ömür sürür. Lakin buna
bax-mayaraq qan dövranı yenə də əvvəlki kimi
qüsursuz şəkildə işləməkdə davam edir.
Qan hüceyrələrinin ayırma, seçmə və qərar vermə
kimi qabiliyyətləri təsadüfən əldə etdikləri,
bunları öz istəkləri ilə həyata keçirdikləri
fikrini irəli sürmək isə ən məntiqsiz və
ağıldankənar iddia-lardan biri olacaq. Aşkar bir
həqiqətdir ki, bütün bu xüsusiyyətləri verən və
qüsursuz bir sistem yara-dan qüvvə üstün qüdrət
sahibi olan Allahdır.
Darvinizmin nə qədər mənasız və cəfəng olmasını
görmək üçün yalnız bir nümunə kifayətdir!
Darvinizm təsadüfən meydana gələn milyonlarla
hadisənin cansız maddələri canlandırması və
qüsursuz şəkildə fəaliyyət göstərən mükəmməl
quruluşlu varlıqları əmələ gətirməsi fikrini
irəli sürən olduqca məntiqsiz bir iddiadır.
Darvinizmin nə qədər böyük cəfəngiyyat, nə qədər
mənasız bir məsə-lə olduğunu görmək üçün yalnız
bu nümunəni oxumağınız kifayətdir.
Qanda daşıyıcı proteinlərdən biri olan albumin
xolesterol kimi yağları, hormonları, zəhərli öd
kisəsi maddəsini və pensilin kimi dərmanları
özünə bağlayır. Daha sonra isə qanla birlikdə
orqanizm-də gəzərək topladığı zəhərləri
qaraciyərdə zərərsizləşdirib buraxır, qida
maddələrini və hormonları isə lazımi yerlərə
daşıyır.
İndi isə bir düşünün və özünüzə bu sualları
verin:
- Albumin kimi atomlardan təşkil olunmuş, heç
bir biliyi, şüuru olmayan bir molekul yağları,
zəhərləri, dərmanları və qida maddələrini
bir-birindən necə seçib ayırır?
- Bundan əlavə, necə olur ki, qaraciyəri, öd
kisəsini, mədəni tanıyıb daşıdığı maddələri
çaş-madan, yanılmadan, heç bir səhv etmədən hər
dəfə doğru yerə və tələbata uyğun şəkildə
çatdıra bilir?
Əgər tibb təhsili almamısınızsa, hətta siz də
qanda daşınan zəhərli maddələri, dərman və qida
maddələrini mikroskopla görsəniz, onları
bir-birindən ayıra bilməzsiniz. Hansı maddənin
hansı orqa-na nə qədər verilməsinin lazım
olduğunu isə qətiyyən müəyyən edə bilməzsiniz.
Əksər insanların təhsil almadan bilməyəcəyi bu
məlumatları bir çox şüursuz atomların
birləş-məsindən əmələ gələn albumin molekulu
bilir və bütün insanlarda milyonlarla ildir ki,
öz funksiyala-rını qüsursuz şəkildə yerinə
yetirir. Şübhəsiz ki, "atom birləşməsinin" belə
bir şüuru nümayiş etdirə bilməsi Allahın sonsuz
qüdrəti və elmi sayəsində baş verir.
2. Əsgərlərin daşınması
Qanın başqa bir funksiyası da xəstəliklərə qarşı
mübarizə aparan müdafiə sistemi hüceyrələrini
daşımaqdır. Orqanizmə daxil olan virus,
bakteriya kimi yad maddələr qanda olan anticism
və leyko-sit adlandırılan müdafiəçilər
tərəfindən zərərsizləşdirilir. Həmçinin müdafiə
sistemi hüceyrələri qan çayı sayəsində dairəvi
şəkildə gəzir və bunun sayəsində bütün orqanizmə
nəzarət edirlər. Buna görə də orqanizmə daxil
olan yad maddə dairəvi hərəkət edən bu müdafiə
hüceyrələrindən biri tərəfindən dərhal müəyyən
edilə bilir (Orqanizmdəki müdafiə üçün bax:
Harun Yəhya, "Müdafiə sistemi möcü-zəsi", Vural
nəşriyyatı).
3. Xəbərləşmə
Qan eyni zamanda orqanizmin xəbərləşmə (informasiya
mübadiləsi) yollarından birini də təş-kil edir.
İnsan orqanizmindəki hüceyrələr arasında çox
üstün bir xəbərləşmə sistemi var. Hüceyrələr hər
biri sanki şüurlu insan kimi bir-biri ilə
informasiya mübadiləsi yaradır. Hüceyrələrin
bir-birinə göndərdiyi xəbərlər (hormonlar) qan
tərəfindən daşınır (Müfəssəl məlumat üçün bax: "Orqanizmi-mizdəki
möhtəşəm xəbərləşmə: hormonal sistem bölümü").
4. Yaraların örtülməsi
Qan mayesinin ən möcüzəvi xüsusiyyətlərindən
biri də onun laxtalanma mexanizmidir.
Zədə-lənmiş damarda meydana gələ biləcək qan
itkisi laxtalanma sayəsində ən aşağı səviyyəyə
endirilmiş olur. Laxtalanma mexanizmində qanda
olan onlarla protein, enzim və vitamin bir nizam
içində funk-siya daşıyır. Laxtalanma mexanizmi
bu xüsusiyyətinə görə alimlər tərəfindən
qüsursuz bir planlanma və layihə nümunəsi kimi
göstərilir.
5. Orqanizmdəki tarazlıqların tənzimlənməsi
Qanın daşıdığı həyati əhəmiyyətli yük
bağlamalarından biri də istilikdir. Qanla dolu
olan da-marlar eynilə bir binanın isti su
daşıyan qızdırıcı boruları kimi istiliyi bütün
orqanizmə yayır. Lakin is-tiliyin mənbəyi
qızdırıcı borularda olduğu kimi yalnız bir
istilik qazanı deyil, orqanizmdə olan bütün
hüceyrələrdir. Hüceyrələrin yaratdığı istilik
qanın sayəsində bütün orqanizmə bərabər şəkildə
payla-nır.
Əgər orqanizmimizin istilik paylama sistemi
olmasaydı, olduqca böyük çətinliklərlə
üzləşər-dik. Əzələ qüvvəsi ilə yerinə
yetirdiyimiz bir iş nəticəsində, məsələn,
qaçdığımız zaman ayaqlarımız və ya yük
qaldırdığımız zaman qollarımız hədsiz dərəcədə
isinər, bədənimizin başqa nahiyələri isə soyuq
qalardı. Bu nizamsız quruluş metabolizmamıza
böyük zərər verərdi. Beləliklə, bu səbəbdən is-tiliyin
orqanizmimizə bərabər şəkildə paylanması son
dərəcə əhəmiyyətlidir.
Eyni zamanda orqanizmimizdə yüksələn istiliyin
aşağı salınması üçün də tərləmə mexanizmi ilə
birlikdə qan hərəkətə gəlir. Dəri altında olan
qan damarları genişlənir və beləliklə, qanın
daşıdığı istiliyi havaya buraxması
asanlaşdırılmış olur. Buna görə də ağır fiziki
işlər gördüyümüz zaman da-marların genişlənməsi
nəticəsində üzümüz qızarır. Qan orqanizmimizin
hərarətinin qorunub saxlan-masında da böyük rol
oynayır. Biz üşüyəndə bədənimizin rəngi ağarır.
Çünki dərimizin altında olan qan damarları
havanın soyuqluğuna görə daralır. Bədənimizin
havaya yaxın olan nahiyələrində qan bu şəkildə
azaldılır və orqanizmdəki soyuma minimuma
endirilir.