Bədənimizdəki möhtəşəm informasiya mübadiləsi: hormonal sistem
Yüz trilyon hüceyrəniz sanki bir-birindən
xəbərdar imiş kimi harmoniya içində fəaliyyət
gös-tərir. Siz bu yazını oxuduğunuz zaman
ürəyinizin dəqiqədə neçə dəfə döyünməsi,
sümüklərinizdə ehtiyatda saxlanılan kalsiumun
nisbəti, qanınızdakı şəkərin miqdarı,
böyrəklərinizin bir dəqiqədə süzdüyü qanın
miqdarı və bunlara bənzər minlərlə detalda həmin
uyğunluğa rast gəlinir.
Bütün bu sistemlər nəzərə alınanda insan
orqanizmi 100 trilyon musiqiçidən təşkil olunmuş
böyük bir orkestrə bənzədilə bilər. Bu orkestr
24 saat misilsiz musiqiləri səsləndirir.
Musiqinin tempi bəzən sürətlənir, bəzən aşağı
düşür. Bəzən yüksək templi, bəzən də sakit
melodiya səsləndirilir. Lakin orkestrdə olan
musiqiçilər aralarındakı qüsursuz harmoniyanı
heç vaxt itirmirlər. Bəs bu misilsiz orkestri
idarə edən kimdir? Milyonlarla musiqiçi eyni
vaxtda eyni notları müxtəlif musiqi alətləri ilə
necə çalırlar?
İnsan orqanizmindəki 100 trilyon hüceyrəni
bir-birinə hormonlar bağlayır. Hormonlar
hüceyrələr arasında xəbər daşımaq funksiyası
daşıyan proteinlərdir. Orqanizmin böyüməsi,
törəmənin tənzimlənməsi, orqanizmdəki daxili
tarazlıq, sinir sistemindəki koordinasiya və
daha bir çox proses hormonların lazımi yerlərə
çatdırdığı xəbərlər nəticəsində baş verir.
Heç bir insan orqanizmindəki ideal
koordinasiyaya müdaxilə edə bilməz. Məsələn,
yediyimiz qidaların həzm edilməsi zamanı ifraz
olunmağa başlayan sekretin hormonunu götürək.
Belə bir hormonun varlığından bəlkə heç
xəbərinizin də olmadığı halda sizin üçün bu
hormon ifraz olunmağa başlanır və bunun
sayəsində bağırsaqlarınızın turşudan
zədələnməsinin qarşısı alınır. Sizin bunun
qarşısını almağınız və ya dəyişdirib başqa bir
üsulla özünüzü qorumağınız mümkün deyil. Bu,
orqanizmdə olan başqa orqanlara, enzimlərə,
sistemlərə də aiddir.
İnsanın öz orqanizmində baş verənlərdən xəbəri
olmadığı halda onun orqanizmində hər baxımdan
ideal bir sistem yaradılıb. Orqanizminizdəki
maddələr sizin üçün əmrlər verib orqanik
tarazlığınızı təmin edərkən, sizi su içməyə və
ya yemək yeməyə, sürətli hərəkət etməyə
yönləndirərkən siz bunu hiss etmirsiniz. Sizin
yaşamağınız orqanizminizdəki hormonlar
vasitəsilə nəzarət edilən əmr-komandir sisteminə
bağlıdır.
Bəs bu sistem necə yaranıb? Buna necə nəzarət
edilir? Hormonlar harada, nə vaxt hərəkət
edəcəklərini necə bilirlər?
Qarşıdakı səhifələrdə verilmiş nümunələrdə də
göstəriləcəyi kimi, hormonal sistemin bir anda
və vahid şəkildə ortaya çıxması zəruridir. Bunun
əksini düşünmək qeyri-mümkündür. Yəni hormonlar
malik olduqları xüsusiyyətləri müəyyən zaman
ərzində qaza bilməzlər. İnsan orqanizmindəki
bütün başqa sistemlər kimi hormonal sistem də
yalnız bir anda ortaya çıxıb, yəni yaradılıb.
Allahın varlığının və Onun gücünün qeyri-məhdud
dəlillərindən biri olan bu sistemin
təfərrüatları insanı bir daha Allahın
yaratdıqları üzərində düşünməyə təşviq edir.
Allah ayələrində yaratdığı varlıqlar üzərində
düşünməyi və Ona yönəlməyi əmr edir. Allah
Quranda belə buyurur:
"Göydən sizin üçün yağmur endirən Odur. Ondan
siz də, içində otardıqlarınız, ağaclar da içər.
Allah onunla sizin üçün əkin, zeytun, xurma,
üzüm və bütün meyvələrdən yetişdirir.
Düşünüb-daşınanlar üçün bunda dəlillər vardır!
O, gecəni və gündüzü, Günəşi və Ayı sizə ram
etdi. Ulduzlar da Onun əmrinə boyun əymişdir.
Doğrudan da, bunda ağılla düşünənlər üçün
ibrətlər vardır!
Allah yer üzündə yaratdığı cürbəcür şeyləri də
sizin ixtiyarınıza verdi. Öyüd-nəsihət qəbul
edənlər üçün, sözsüz ki, bunda da əlamətlər
vardır!
Təzə ət yeməyiniz, taxdığınız bəzək şeylərini
çıxartmağınız üçün dənizi də sizə ram edən Odur.
Allahın nemətindən ruzi axtarmağınız üçün sən
gəmilərin onu yara-yara üzüb getdiyini görürsən.
Bəlkə, şükr edəsiniz!
Sizi yırğalatmasın deyə, yer üzündə möhkəm
dayanan dağlar, və gedib çata biləsiniz deyə,
çaylar və yollar yaratdı; əlamətlər də.
Yollarını ulduzlar vasitəsilə taparlar.