Ürəyinizdəki elektrik sistemi
Bir ürəyi orqanizmdən kənara çıxarsanız, o, heç bir yerlə əlaqəsi olmadan da öz enerjisini itirənə qədər döyünəcək. Ürəyə lazım olan qan təmin ediləndə, o, bütün sinir bağlarından ayrılsa da saatlarla döyünməkdə davam edəcək.
Burada maraqlı bir vəziyyət var. Həmin vəziyyəti
tədqiq etmək üçün əzələlərin necə fəaliyyət
göstərdiyini qısaca olaraq xatırlayaq. Bir
əzələnin işləməsi üçün onun beyindən və ya
onurğa beynindən gələn əmrə ehtiyacı var. Həmin
əmr əslində sinir sistemi yolu ilə ötürülən bir
elektrik siqnalıdır. Ürəyin quruluşu tamamilə
əzələ toxumasından təşkil olunduğu üçün dəqiqədə
təxminən 70 dəfə döyünən bir ürəyə dəqiqədə 70
dəfə elektrik xəbərdarlığı edilməlidir.
Lakin bir az əvvəl də qeyd olunduğu kimi, bütün
sinir əlaqələri kəsilən və orqanizmdən kənara
çıxarılan bir ürək bir müddət döyünməkdə davam
edir. Bu hal ağlımıza "bu yığılıb-açılma
əmrlərinin haradan gəldiyi" sualını gətirəcək.
Haqqında bəhs edilən vəziyyəti tədqiq edən
alimlər çox heyrətamiz bir halla qarşılaşıblar.
Ürəyin içində öz elektrikini özü yaradan bir
generator varmış! İnsan orqanizmindəki ət
parçalarından biri olan ürəkdəki ətdən
yaradılmış bir generator...
Məlum olduğu kimi, generator enerji kəsildiyi
zaman dövrəyə qoşularaq enerji istehsalına davam
edən və cihazların zərər çəkməsinin qarşısını
alan bir alətdir. İnsan orqanizmindəki mühüm
həyati orqanlardan biri olan ürək də hər hansı
bir enerji kəsildiyi zaman zərər çəkməməsi üçün
bu cür qorunur. Ürəyin bir an dayanması
orqanizmdə olduqca mühüm mənfi cəhətlərə səbəb
ola, hətta ölümlə nəticələnə bilər. Buna görə də
ürəyi fəaliyyətə gətirəcək enerji sistemi
fasiləsiz işləməlidir. Bu elektrik sistemini
tədqiq edən alimlər daha maraqlı hadisələrlə
qarşılaşdılar. Ürək yalnız mikrogenera-tor deyil,
həm də bir-birinin içinə keçmiş, bir çox
bağlantıya malik olan, proqramlaşdırılmış və
sistemli elektron dövriyyələri yığını sayəsində
fəaliyyət göstərir. Bu elektron nəzarət və
idarəetmə sistemi böyrəklərdən beyinə, arterial
damarlardan hormonal vəzilərə qədər bir çox
amillərlə əlbir şəkildə çalışır.
Yaddan çıxarılmamalıdır ki, ürəkdə olan və
alimlərin çox yaxın dövrlərdə kəşf etdiyi bu
qüsursuz quruluş milyon illərdir fasiləsiz
olaraq fəaliyyət göstərir. İstisnasız olaraq bu
günə qədər yaşamış on milyardlarla insanda bu
sistem mövcud olub. Hal-hazırda dünyada yaşayan
milyardlarla insanın da ürəyi eyni qüsursuz
sistemlə fəaliyyət göstərir və bundan sonra
yaşayacaq insanlarda da belə olacaq. Bu, Allahın
qüsursuz yaratmasıdır.
Ürəkdəki elektron sistemi
Ürəyin sağ qulaqcığı tədqiq ediləndə burada
ürəyi elektriklə təmin edən və haqqında az öncə
danışılan generatorun olduğu görünür. Bu
generator avtomatizm sistemi adlandırılan bir
toxuma düyünüdür. Dincəlməkdə olan yetkin bir
insanın ürəyindəki generator dəqiqədə 72 dəfə
aşağı dərəcədə elektrik siqnalları buraxır. Bu
siqnalların hər biri yer üzünün ən ideal
nasosunu bir dəfə döyündürür.
İndi bu mexanizmdəki nizamlı quruluşa şahid
olmaq üçün ürəyin saniyədən daha qısa müddət
ərzində baş verən yalnız bir döyüntüsünü tədqiq
edək.
Avtomatizm sistemindən verilən enerji dalğası
ürəyin kiçik nasoslarını (qulaqcıqları) təşkil
edən toxumalar üzərində yayılır. Beləliklə,
əzələ lifləri hərəkətə gəlir və kiçik nasoslar
işləyir. Qan kiçik nasoslardan ürəyin alt
hissəsində olan böyük nasoslara (mədəciklərə)
keçir.
Lakin adi şəraitdə əmələ gələcək vəziyyət daha
fərqlidir. Generatordan yayılan enerji əvvəlcə
kiçik, sonra isə böyük nasoslara siqnal
göndərəcək. Lakin elektrik dalğası çox sürətlə
yola çıxdığına görə hər iki nasos eyni vaxtda
yığılacaq və ürəyin fəaliyyət mexanizmi tamamilə
pozulacaq. Elə bir elektrik dövriyyəsi
qurulmalıdır ki, elektrik enerjisi əvvəlcə kiçik
nasoslara siqnal göndərməli, sonra bir müddət
gözləməli, sonra isə kiçik nasoslara siqnal
göndərməlidir. Bu vaxt elektrik siqnalı yola
çıxdıqdan sonra kiçik nasoslar öz işlərini
bitirənə qədər bir nöqtədə gözləməlidir. Burada
ehtiyac duyulan dövriyyə tam bir mühəndislik
xarüqəsi olmalıdır.
Belə ki, generatordan yayılan elektrik dalğası
kiçik nasoslara siqnal göndərdikdən sonra başqa
bir toxuma düyününə gəlir. Avtomatizm sistemi
adlanan bu toxuma elektrik siqnalını saniyənin
1/14-i qədər qısa bir zamanda tutur. Bu, çox
həssas tənzimlənmiş bir zaman kəsimidir. Çünki
bu müddət bitəndə kiçik nasos da fəaliyyətini
bitirmiş olur. Bundan sonra elektrik siqnalı öz
yoluna davam edir və saniyənin 1/16 qədər qısa
bir zaman ərzində bütün mədəciyin hüceyrələrinə
siqnallar göndərir. Öz növbəsi çatan böyük nasos
da bu cür yığılır və qan vurulmuş olur. Bütün bu
proseslər saniyədən də qısa bir zaman ərzində
baş verir.